Κατηγορία: Πρόσωπα

Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων

Ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων (Κωνσταντινούπολη περ.1360- Μυστράς 1454) είναι ο σημαντικότερος φιλόσοφος της τελευταίας φάσης του Βυζαντίου (1204-1453). Προσπάθησε να αναβιώσει την πλατωνική φιλοσοφία και είχε μεγάλη επίδραση τόσο στο Βυζάντιο όσο και στην ιταλική Αναγέννηση.

 Ο βίος και το έργο του

Ο Γεώργιος Γεμιστός σπούδασε θεολογία, φιλοσοφία και κλασικά γράμματα. Επηρεάστηκε από νεοπλατωνικούς φιλοσόφους και εκτός από τον χριστιανισμό, γνώριζε καλά τον ιουδαϊσμό, το Ισλάμ και άλλες θρησκείες πολυθεϊστικές και μαγικές.

Μελέτησε και διέδιδε την πλατωνική φιλοσοφία σε τέτοιο βαθμό ώστε άλλαξε το όνομά του σε «Πλήθων» για να μοιάζει με το «Πλάτων». Βασικός του αντίπαλος ήταν ο πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως Γεώργιος Γεννάδιος Σχολάριος που ήταν αριστοτελικός, επηρεασμένος από τον Θωμά Ακινάτη (πβ. Αριστοτελισμός και πλατωνισμός στο ύστερο Βυζάντιο).

Το 1409, εποχή που το Βυζάντιο ήδη είχε αρχίσει να παρακμάζει, ο αυτοκράτορας Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος έστειλε τον Πλήθωνα στον Μυστρά της Πελοποννήσου ως σύμβουλο του δεσπότη Θεόδωρου Β΄. Εκεί ο Πλήθων δίδαξε φιλοσοφία και διέπρεψε ως δάσκαλος, συγγραφέας και λόγιος. Στους μαθητές του ανήκε ο Βησσαρίων.

Τα έτη 1438-1445 έζησε στην Ιταλία και συμμετείχε στη σύνοδο που έγινε στις πόλεις Φερράρα και Φλωρεντία για την ένωση των δύο Εκκλησιών, της ανατολικής ορθόδοξης και της δυτικής ρωμαιοκαθολικής. Ο ίδιος ήταν ενάντια στην ένωση αλλά όσο καιρό παρέμεινε στην Ιταλία είχε μεγάλη δράση. Κατέγραψε τα πλατωνικά έργα και προώθησε τη μετάφρασή τους στα λατινικά. Έγραψε μια πραγματεία που συγκρίνει τη φιλοσοφία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Πλάτων είναι ανώτερος. Προτιμούσε την πλατωνική φιλοσοφία γιατί ταίριαζε περισσότερο με τον χριστιανισμό. Εκείνη την εποχή έπεισε τον Κόζιμο των Μεδίκων και τον Μαρσίλιο Φιτσίνο και ίδρυσαν στη Φλωρεντία την Πλατωνική Ακαδημία.

Το πλατωνικό φιλοσοφικό σύστημα του Πλήθωνα

 Ο Πλήθων γνώριζε καλά το πλατωνικό έργο και είχε επηρεαστεί από μεταγενέστερους πλατωνικούς Πλούταρχο, Νουμήνιο, Πλωτίνο, Πρόκλο.

Στο έργο του Νόμοι (σε εκατό κεφάλαια), ο Πλήθων γράφει για τη θεολογία, φυσική, λογική, ηθική. Συνδυάζει τον νεοπλατωνισμό με την αρχαία ελληνική θρησκεία. Όπως ο Πλάτων στην Πολιτεία, έτσι κι ο Πλήθων σχεδιάζει μια νέα κοινωνία, μια «αρίστη πολιτεία». Σε αυτήν κυβερνούν οι σοφοί μονάρχες, ενώ οι πολίτες διαιρούνται σε τρεις τάξεις: αυτοκράτορες, έμποροι, εργάτες-αγρότες.

Όπως και ο Πλάτων, έτσι και ο Πλήθων, διαχωρίζει τον φυσικό κόσμο τον οποίο αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις από τον κόσμο των Ιδεών που αντιλαμβανόμαστε με τον νου. Στην κορυφή βρίσκεται η Ιδέα του Αγαθού, που ταυτίζεται με τον θεό Δία. Η Ιδέα του Αγαθού είναι αιώνια και δημιουργεί όλα τα όντα του κόσμου, ανώτερα και κατώτερα. Η ψυχή είναι αθάνατη και μετά τον θάνατο του σώματος μετενσαρκώνεται, δηλαδή μπαίνει σε άλλο σώμα.

Οι αρετές του ανθρώπου είναι ηθικές (σωφροσύνη, ανδρεία, δικαιοσύνη, φρόνηση) και πνευματικές. Τελικός σκοπός του ανθρώπου είναι η ευτυχία («ευδαιμονία») που την αποκτά όταν μοιάσει στον Θεό (Θεαίτητος και Παλαιά Διαθήκη).

Όπως ο Μιχαήλ Ψελλός παλαιότερα, έτσι και ο Πλήθων πήρε πολλά αρχαιοελληνικά στοιχεία ξεφεύγοντας από το αυστηρό χριστιανικό δόγμα, με αποτέλεσμα ο Γεώργιος Γεννάδιος Σχολάριος να τον κατηγορήσει σαν ειδωλολάτρη και να κάψει το βιβλίο του.

Ο Πλήθων πέθανε στον αγαπημένο του Μυστρά αλλά ο μαθητής του Μαλατέστα μετέφερε τα οστά του στο Ρίμινι της Ιταλίας όπου έφτιαξε και το μνημείο του.

Ιππίας Μείζων

Ιππίας Μείζων

Διάλογος του Πλάτωνα με θέμα τον ορισμό του όμορφου. Δεν...

Ιωάννης Φιλόπονος

Ιωάννης Φιλόπονος

Γραμματικός, φιλόσοφος και θεολόγος που έζησε στην...

Χριστιανισμός και Πλατωνισμός

Χριστιανισμός και Πλατωνισμός

Η σχέση χριστιανισμού και πλατωνισμού, αποτελεί ένα τα...

Φιλόλαος

Φιλόλαος

Πυθαγόρειος φιλόσοφος που έζησε την ίδια εποχή με τον...