Κατηγορία: Φιλοσοφικές θεωρίες

Χριστιανισμός και Πλατωνισμός

Η σχέση χριστιανισμού και πλατωνισμού, αποτελεί ένα τα σημαντικότερα ερωτήματα στην ιστορία της φιλοσοφίας κατά την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα.

Το ερμηνευτικό πρόβλημα

Στη σχέση πλατωνισμού και χριστιανισμού το κύριο ερώτημα είναι κατά πόσο οι θέσεις της πλατωνικής φιλοσοφίας και γενικότερα της αρχαίας φιλοσοφίας είναι συμβατές με τον χριστιανισμό.

Η ιστορική διάσταση της σχέσης

Κατά την αρχαιότητα οι πρώτοι χριστιανοί προσπαθούν να καθορίσουν τη στάση τους τόσο απέναντι στον πλατωνισμό όσο και στη φιλοσοφία γενικότερα. Ήδη στις επιστολές του Παύλου γίνεται μια προσπάθεια διάδοσης της νέας θρησκείας στον υπάρχον ελληνικό πολιτισμό με προσπάθεια γεφύρωσης των διαφορών, αλλά ταυτόχρονα η νέα θρησκεία του χριστιανισμού παρουσιάζεται ως η είναι η μόνη που μπορεί να αποκαλύψει την αλήθεια. Η στάση που κρατούσαν οι χριστιανοί συγγραφείς απέναντι στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και ειδικότερα στον πλατωνισμό διαμορφώνεται από τους εξής παράγοντες: α) η γνώση της πλατωνικής παράδοσης, β) η παιδεία και το περιβάλλον του κάθε συγγραφέα, γ) ο σκοπός και το κοινό του κάθε συγγραφέα. Με βάση λοιπόν τους παραπάνω παράγοντες κάποιοι συγγραφείς αποδέχονται βασικές θέσεις του πλατωνισμού και επιδιώκουν να εκχριστιανίσουν τον Πλάτωνα, άλλοι αποδέχονται επιλεκτικά κάποιες πλατωνικές θέσεις αλλά και θέσεις άλλων φιλοσόφων, κάποιοι κρατούν μια κριτική στάση και αποδέχονται μόνο ορισμένες θέσεις, ενώ τέλος υπάρχουν κάποιοι που κρατούν μια εχθρική στάση και απορρίπτουν κάθε τι πλατωνικό.

Σημεία επαφής και επίδρασης

Παρά τον διαφορετικό τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν οι διάφοροι χριστιανοί συγγραφείς τον πλατωνισμό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολλά στοιχεία στον πλατωνισμό προσφέρονται γα αξιοποίηση από τον χριστιανισμό όπως: η διάκριση μεταξύ κτιστού και άκτιστου, μεταξύ δηλαδή Θεού και κόσμου, θυμίζει την πλατωνική διάκριση μεταξύ γενητού (αισθητός κόσμος) και αγένητου (Ιδέες), η αθανασία της ψυχής (χωρίς όμως την πλατωνική θέση για την προΰπαρξη της ψυχής και την μετενσάρκωση και με την προσθήκη της ανάστασης των σωμάτων), η αντίληψη η φιλοσοφία είναι μια διαδικασία που οδηγεί στην ομοίωση με τον θεό. Ο πλατωνισμός και ειδικότερα ο ύστερος πλατωνισμός (μεσοπλατωνισμός) επηρέασαν σημαντικά τους χριστιανούς πατέρες τόσο στη διαμόρφωση του δόγματος (Αγία Τριάδα) όσο και άλλες πτυχές του χριστιανισμού όπως η χριστιανική ηθική, κοσμολογία και ανθρωπολογία. Τίθεται βέβαια το ερώτημα κατά πόσο ο χριστιανισμός δανείστηκε απλώς την ορολογία του πλατωνισμού ή επηρεάστηκε ουσιαστικά από αυτόν. Στο ερώτημα αυτό έχουν δοθεί διαφορετικές απαντήσεις ξεκινώντας από τη θέση ότι μεταξύ των δύο υπάρχει μόνο εξωτερική σχέση (ο χριστιανισμός δανείζεται μόνο την ορολογία του πλατωνισμού χωρίς να δέχεται καμιά ουσιαστική επιρροή) και καταλήγοντας στη θέση ότι η πλατωνική ορολογία μαζί με τις ιδέες που εκφράζει, αποτελεί τον καταλληλότερο τρόπο για την θεωρητική ανάπτυξη του χριστιανισμού.

Μαθηματικός πλατωνισμός

Μαθηματικός πλατωνισμός

Ο μαθηματικός πλατωνισμός είναι σχολή της φιλοσοφίας των...

Φίληβος

Φίληβος

Διάλογος της ύστερης συγγραφικής περιόδου του Πλάτωνα....

Ιωάννης Φιλόπονος

Ιωάννης Φιλόπονος

Γραμματικός, φιλόσοφος και θεολόγος που έζησε στην...

Πορτραίτα και αγάλματα φιλοσόφων

Πορτραίτα και αγάλματα φιλοσόφων

Τα γλυπτά πορτραίτα φιλοσόφων που φιλοτεχνήθηκαν τον 4ο αι....