Κατηγορία: Πρόσωπα

Ο Θράσυλλος και η τετραλογική διαίρεση των πλατωνικών διαλόγων

Η ταξινόμηση του πλατωνικού έργου σε ομάδες των τεσσάρων διαλόγων (τετραλογίες) από τον Θράσυλλο.

Εισαγωγικά

Οι στερεότυπες εκδόσεις (το αρχαιοελληνικό κείμενο) του πλατωνικού έργου που χρησιμοποιούμε σήμερα αναπαράγουν μια σταθερή σειρά παρουσίασης των πλατωνικών διαλόγων. Η σειρά αυτή ακολουθεί την αρχαία ταξινόμηση σε τετραλογίες, δηλαδή σε ομάδες τεσσάρων διαλόγων.

Η οργάνωση του πλατωνικού έργου στην αρχαιότητα

Δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν ο πρώτος που διαίρεσε του πλατωνικούς διαλόγους σε τετραλογίες. Πιθανόν ο ίδιος ο Πλάτων δημοσιοποίησε κάποιους από του διαλόγους του στα πρότυπα των θεατρικών τετραλογιών που παρουσιάζονταν στους δραματικούς αγώνες (τρεις τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα). Η πρώτη προσπάθεια οργάνωσης του πλατωνικού έργου ίσως να πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της Ακαδημίας από τους διαδόχους του Πλάτωνα.

Ο Θράσυλλος και η τετραλογική ταξινόμηση

Από τα πρόσωπα που αναφέρονται στις πηγές να εμπλέκονται στη διαδικασία ταξινόμησης των διαλόγων σε τετραλογίες, ξεχωρίζει αυτό του Θράσυλλου (1ος αι. π.Χ.-1ος αι. μ.Χ.) . Ο Θράσυλλος υπήρξε προσωπικός αστρολόγος του αυτοκράτορα Τιβέριου. Ήταν μαθηματικός και είχε δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την πυθαγόρεια και πλατωνική φιλοσοφία. Η σειρά των πλατωνικών διαλόγων σύμφωνα με τον Θράσυλλο έχει ως εξής:

1η τετραλογία:

Εὐθύφρων ἢ περί ὁσίου

Ἀπολογία Σωκράτους

Κρίτων ἢ περὶ πρακτέου

Φαίδων ἢ περί ψυχῆς

2η τετραλογία:

Κρατύλος ἢ περὶ ὀρθότητος ὀνομάτων

Θεαίτητος ἢ περὶ ἐπιστήμης

Σοφιστὴς ἢ περὶ τοῦ ὄντος

Πολιτικὸς ἢ περὶ βασιλείας

3η τετραλογία:

Παρμενίδης ἢ περὶ ἰδεῶν

Φίληβος ἢ περὶ ἡδονῆς

Συμπόσιον ἢ περὶ ἀγαθοῦ

Φαῖδρος ἢ περὶ ἔρωτος

4η τετραλογία:

Ἀλκιβιάδης ἢ περί ἀνθρώπου φύσεως

Ἀλκιβιάδης δεύτερος ἢ περὶ εὐχῆς

Ἵππαρχος ἢ φιλοκερδής

Ἀντερασταί ἢ περὶ φιλοσοφίας

5η τετραλογία:

Θεάγης ἢ περὶ φιλοσοφίας

Χαρμίδης ἢ περὶ σωφροσύνης

Λάχης ἢ περὶ ἀνδρείας

Λύσις ἢ περὶ φιλίας

6η τετραλογία:

Εὐθύδημος ἢ ἐριστικός

Πρωταγόρας ἢ σοφισταί

Γοργίας ἢ περὶ ῥητορικῆς

Μένων ἢ περὶ ἀρετῆς

7η τετραλογία:

Ἱππίας α΄ ἢ περὶ τοῦ καλοῦ

Ἱππίας β΄ ἢ περὶ τοῦ ψεύδους

Ἴων ἢ περὶ Ἰλιάδος

Μενέξενος ἢ ἐπιτάφιος

8η τετραλογία:

Κλειτοφῶν ἢ προτρεπτικός

Πολιτεία ἢ περί δικαίου

Τίμαιος ἢ περί φύσεως

Κριτίας ἢ Ἀτλαντικός

9η τετραλογία: Μίνως ἢ περὶ νόμου

Νόμοι ἢ περὶ νομοθεσίας

Ἐπινομίς ἢ νυκτερινός σύλλογος ἢ φιλόσοφος

Ἐπιστολαί

Η λογική των τετραλογιών

Οι εννέα τετραλογίες περιλαμβάνουν το σύνολο του πλατωνικού έργου συμπεριλαμβανομένων των επιστολών καθώς και νόθων ή αμφισβητούμενων έργων. Δεν είναι ξεκάθαρο με ποιο κριτήριο έγινε η ταξινόμηση των διαλόγων σε τετραλογίες. Μόνο η πρώτη τετραλογία παρουσιάζει σαφή θεματική ενότητα, αφού έχει ως θέμα της τις τελευταίες μέρες και τον θάνατο του Σωκράτη.

Πλατωνισμός και πρώιμη χριστιανική θεολογία: η διαμόρφωση του χριστιανικού δόγματος

Πλατωνισμός και πρώιμη χριστιανική θεολογία: η διαμόρφωση του χριστιανικού δόγματος

Το χριστιανικό δόγμα διαμορφώθηκε τους πρώτους αιώνες μετά...

Θωμάς Ακινάτης

Θωμάς Ακινάτης

Ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του Μεσαίωνα (13ος...

Φίληβος

Φίληβος

Διάλογος της ύστερης συγγραφικής περιόδου του Πλάτωνα....

Σπεύσιππος

Σπεύσιππος

Ο διάδοχος του Πλάτωνα στην ηγεσία της Ακαδημίας. Ένας από...