Κατηγορία: Πρόσωπα

Θωμάς Ακινάτης

Ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του Μεσαίωνα (13ος αιώνας), μοναχός και θεολόγος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Συνδύασε τον χριστιανισμό με την αριστοτελική φιλοσοφία. Έγραψε πάρα πολλά έργα στα οποία περιλαμβάνει στοιχεία πλατωνικής φιλοσοφίας.

1. Ο βίος και το έργο του

Ο Ακινάτης (1225-1274) γεννήθηκε στη Νότιο Ιταλία και σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία. Έγινε μοναχός και συνέχισε τις σπουδές του σε Νάπολη, Παρίσι και Κολωνία όπου μελέτησε το έργο του Διονύσιου Αρεοπαγίτη. Πέθανε ταξιδεύοντας προς τη Λυών για μια συνάντηση με σκοπό την ένωση των Εκκλησιών.

Το έργο του (στα λατινικά) είναι τεράστιο και γράφτηκε σε διάστημα περίπου είκοσι ετών. Έγραψε έργα θεολογικά , για ακαδημαϊκά ζητήματα, υπομνήματα στα βιβλία της Αγίας Γραφής, υπομνήματα σε έργα του Βοήθιου και του Διονύσιου Αρεοπαγίτη, αλλά πιο σπουδαία είναι τα υπομνήματά του σε δώδεκα έργα του Αριστοτέλη.Στα έργα του κάνει χιλιάδες αναφορές σε συγγραφείς Χριστιανούς, Άραβες, Αρχαίους Έλληνες δείχνοντας πόσο πολύ είχε μελετήσει.

Ο πάπας Λέων 13ος τον θεωρούσε αληθινό φιλόσοφο και διέταξε ο «θωμισμός» (οι απόψεις του Θωμά) να γίνει η επίσημη φιλοσοφία της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.

2. Η στάση του προς τη φιλοσοφία

Ο Ακινάτης δεν ακολούθησε τις απόψεις του Αυγουστίνου που μέχρι τότε θεωρούταν αυθεντία, αλλά στράφηκε στον Αριστοτέλη. Το έργο του Αριστοτέλη ήτανε ήδη γνωστό από τις ερμηνείες των Αράβων φιλοσόφων. Έτσι, απέναντι στον χριστιανικό πλατωνισμό του Αυγουστίνου διατυπώνεται ο αριστοτελικός χριστιανισμός.

Ο Ακινάτης ασχολήθηκε με θεολογικά ζητήματα, ζητήματα της φύσης και της γνώσης. Απομακρύνθηκε από τις απόψεις του Μποναβεντούρα, ότι τα πάντα εξαρτώνται από την Εκκλησία. Προσπαθεί να κάνει τη φιλοσοφία αυτόνομη, πάντα σε συμφωνία με τη θεολογία που είναι η «ιερή επιστήμη».

Τον 13ο αιώνα που ζει ο Ακινάτης, οι Λατίνοι διανοητές έχουν στη διάθεσή τους τεράστιο αριθμό φιλοσοφικών έργων, αρχαίων ελληνικών και αραβικών, και προσπαθούν να βρουν ποιο ρόλο έχει η φιλοσοφία στον χριστιανισμό. Ο Ακινάτης κρατά μια ενδιάμεση στάση: ούτε ο Αριστοτέλης κατέχει την απόλυτη αλήθεια αλλά ούτε είναι σωστό που οι Χριστιανοί αμφισβητούν τον ανθρώπινο λόγο. Επίσης, εξετάζει αν είναι δυνατόν ένας πλατωνικός φιλόσοφος να μπορεί να παραμένει Χριστιανός.

3. Πλατωνικές επιδράσεις

Στη δυτική σκέψη στο ένα άκρο βρίσκεται ο Αυγουστίνος και ο χριστιανικός πλατωνισμός, και στο άλλο ο Ακινάτης και ο χριστιανικός αριστοτελισμός. Ωστόσο, ο Ακινάτης είχε επιρροές από την πλατωνική φιλοσοφία κυρίως στην οντολογία του. Δεν μελέτησε τα έργα του Πλάτωνα αλλά μόνο μερικά σημεία που διάβαζε από τα έργα των πλατωνικών, Αυγουστίνο και Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

Όσον αφορά τις πλατωνικές Ιδέες ο Ακινάτης θεωρεί ότι δεν είναι αυτόνομες αλλά υπάρχουν μόνο μέσα στον θεϊκό νου.

Ο άνθρωπος αποκτά γνώση όταν χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του.Ωστόσο, στη σπουδαιότερη λειτουργία του νου, την προσέγγιση με τον Θεό, δεν είναι απαραίτητες οι αισθήσεις και το σώμα.

Στη θεολογία του δεν αποδέχεται την πλατωνική άποψη ότι ο Θεός ενεργεί και δημιουργεί αναγκαστικά τον κόσμο, αλλά πιστεύει σε έναν Θεό που δημιουργεί λογικά και ελεύθερα τον κόσμο. Επηρεασμένος από τον πλατωνικό Διονύσιο Αρεοπαγίτη αποδέχεται τη «μέθεξη» (=τη συμμετοχή στην ενέργεια του Θεού), άρα η πρώτη αρχή των πλατωνικών συμφωνεί με τη χριστιανική πίστη.

Νεοπλατωνισμός

Νεοπλατωνισμός

Ο όρος «νεοπλατωνισμός» δημιουργήθηκε τον 19ο...

Μένων

Μένων

Ο Μένων είναι διάλογος του Πλάτωνα με θέμα την...

Πολιτεία

Πολιτεία

Διάλογος του Πλάτων που ασχολείται με τη δικαιοσύνη και την...

Η δικαιοσύνη στον Πλάτωνα

Η δικαιοσύνη στον Πλάτωνα

Η δικαιοσύνη είναι βασική έννοια στην ηθική και πολιτική...