Ο πιο σημαντικός χριστιανός φιλόσοφος των πρώτων αιώνων (π.185–μετά το 251 μ.Χ.). Προσπάθησε να δημιουργήσει μια μορφή χριστιανική φιλοσοφίας για την ερμηνεία της Αγίας Γραφής, χρησιμοποιώντας στοιχεία της πλατωνικής και στωικής φιλοσοφίας .

Η ζωή και το έργο του Ωριγένη

Ο Ωριγένης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια περίπου το 185 μ.Χ. από χριστιανική οικογένεια. Για βιοπορισμό δίδασκε γραμματική, αλλά νέος ακόμη στράφηκε στη μελέτη και στη διδασκαλία της Γραφής. Την ίδια περίοδο μάλλον διδάχθηκε και φιλοσοφία. Έγραψε ένα μεγάλο όγκο έργων από τα οποία σώζεται μόνο ένα μικρό μέρος. Τα σημαντικότερα από τα έργα του είναι το Κατά Κέλσου στο οποίο υπερασπίζεται τον Χριστιανισμό εναντίον κάποιου πλατωνικού Κέλσου, και το Περί Αρχών όπου αναλύονται ζητήματα θεολογίας και φιλοσοφίας της εποχής. Παρά τη μεγάλη επίδραση που άσκησε στους μεγάλους πατέρες του 4ου αιώνα, η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος καταδίκασε θέσεις που είχαν συνδεθεί με το Ωριγένη, όπως η προΰπαρξη των ψυχών και η άρνηση της ανάστασης των σωμάτων.

Γνώση και αξιοποίηση της φιλοσοφίας

Ο Ωριγένης σπούδασε και δίδαξε φιλοσοφία. Γνώριζε καλά και δίδασκε τον Πλάτωνα και τον στωικισμό και σχολίασε πλατωνικά χωρία και απόψεις αλλά και μεταγενέστερους φιλοσόφους. Χρησιμοποίησε την αρχαία φιλοσοφία στην ερμηνεία της Αγίας Γραφής δίνοντας σε όρους της αρχαίας φιλοσοφίας καινούρια σημασία. Έτσι η αρχαία ελληνική φιλοσοφία τον βοηθά να διατυπώσει τα δικά του δόγματα με τρόπο ορθολογικό. Επιχειρεί να συσχετίσει τον φιλοσοφικό λόγο με τον Λόγο του Θεού. Το γεγονός ότι ο Ωριγένης δεν καταγγέλλει την φιλοσοφία αλλά επιχειρεί την σύνθεση της φιλοσοφίας με την Αγία Γραφή προξενεί τις αντιδράσεις των συγχρόνων του.

Ο λεγόμενος πλατωνισμός του Ωριγένη

Ο Ωριγένης ,όπως ήδη αναφέρθηκε, επηρεάστηκε από τον πλατωνισμό. Έτσι στο έργο του συναντάμε πλατωνικά στοιχεία όπως τη διαφορά μεταξύ αισθητών και νοητών όντων, την αθανασία και την προΰπαρξη των ψυχών, τη δημιουργία των νοητών όντων (αντικείμενα που γίνονται αντιληπτά με τη νόηση) πριν από τη δημιουργία του αισθητού κόσμου (αντικείμενα που γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις) και την αντίληψη για τον Λόγο ως θεό και δημιουργό. Παρά όμως την επίδραση του πλατωνισμού οι βασικές θέσεις του Ωριγένη διαμορφώνονται από την Αγία Γραφή. Το ότι ο Θεός είναι δημιουργός του κόσμου σημαίνει ότι ο κόσμος και οι ψυχές υπήρχαν πάντα ως θελήματα στο του Θεού. Επίσης σε αντίθεση με τον πλατωνισμό ο Ωριγένης θεωρεί ότι η ψυχή δεν μπορεί να θεωρηθεί ξεχωριστά από το σώμα. Αρνείται επίσης την μετενσάρκωση των ψυχών (το γεγονός δηλαδή ότι μετά θάνατον οι ψυχές εισέρχονται σε κάποιο άλλο σώμα). Επίσης δεν αποδέχεται τις πλατωνικές Ιδέες και θεωρεί σκοπό της ζωής όχι την τιμωρία αλλά την άσκηση στην αρετή ώστε ο άνθρωπος να ολοκληρωθεί με την ομοίωση του με τον Θεό.

Αλκιβιάδης

Αλκιβιάδης

Διάλογος που ανήκει στην πρώτη συγγραφική φάση του Πλάτωνα....

Μαρσίλιο Φιτσίνο (Marsilio Ficino)

Μαρσίλιο Φιτσίνο (Marsilio Ficino)

Ιταλός φιλόσοφος (1433-1499), ο σημαντικότερος εκπρόσωπος...

Σπεύσιππος

Σπεύσιππος

Ο διάδοχος του Πλάτωνα στην ηγεσία της Ακαδημίας. Ένας από...

Ουμανισμός και ερμηνείες του Πλάτωνα

Ουμανισμός και ερμηνείες του Πλάτωνα

Με τον όρο «ουμανισμός» (=ανθρωπισμός)...