Σημαντικός νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 3ου αι. (234 - π. 305 μ.Χ.), μαθητής και εκδότης του έργου του Πλωτίνου και εχθρός των χριστιανών.

Η ζωή του

Ο Πορφύριος γεννήθηκε στην Τύρο της Φοινίκης (σημ. Λίβανο) το 234 μ.Χ. και ήταν Ελληνοσύρος στην καταγωγή. Κοντά στον διαπρεπή φιλόλογο και πλατωνικό φιλόσοφο Λογγίνο γνώρισε τις βασικές διδασκαλίες του μεσοπλατωνισμού. Το 263 μ.Χ. πήγε στη Ρώμη, όπου εντάχθηκε στον κύκλο του Πλωτίνου, του αδιαμφισβήτητα σημαντικότερου πλατωνικού φιλοσόφου της εποχής. Μια κρίση κατάθλιψης, η οποία εκδηλώθηκε και με τάσεις αυτοκτονίας, ανάγκασε τον Πορφύριο να φύγει από τη Ρώμη, με παρότρυνση και του Πλωτίνου, και να εγκατασταθεί στη Σικελία. Εκεί πρέπει να συνέγραψε το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Σε προχωρημένη ηλικία παντρεύτηκε τη Μαρκέλλα, χήρα ενός φίλου του και μητέρα επτά παιδιών. Μαθητής του υπήρξε ο Ιάμβλιχος. Έγραψε περίπου 60 έργα από τα οποία σώζονται μόνο 10 και κάποια λίγα αποσπάσματα από τα υπόλοιπα. Μεταξύ των έργων του είναι η εισαγωγή (Περί Πλωτίνου βίου και της τάξεως των βιβλίων αυτού) στις Εννεάδες του Πλωτίνου.

Βασικές φιλοσοφικές θέσεις

Ο Πορφύριος αποδέχεται τον διαχωρισμό μεταξύ αισθητού και νοητού κόσμου του Πλάτωνα και τις τρεις αρχές του κόσμου, Νους, Εν και Ψυχή, του Πλωτίνου. Στον Πορφύριο συναντάμε επίσης τη θεωρία του «οχήματος της ψυχής». Πρόκειται για ένα στρώμα από αιθέρια ύλη που επιτρέπει την κίνηση της ψυχής μετά θάνατον όταν επέλθει ο χωρισμό της από το σώμα. Το «όχημα της ψυχής» στον Πορφύριο συνδέεται με τα όνειρα, την μαντική και τη μετάδοση των ενεργειών του θεού στην ψυχή. Ο Πορφύριος, σε αντίθεση με τον Νουμήνιο, φαίνεται ότι δεν δέχεται τη διάκριση δύο ψυχών , λογικής και άλογης. Απορρίπτει επίσης τη μετάβαση των ψυχών σε σώματα ζώων κατά τη διαδικασία της μετεμψύχωσης. Αποδίδει  μεγάλη σημασία στην απελευθέρωση του νου και της ψυχής από τα δεσμά τους σώματος. Προς αυτή την κατεύθυνση βοηθά η ενασχόληση με τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, όπως επίσης και ο ασκητικός τρόπος ζωής των πυθαγορείων.

Ιστορική σημασία – επίδραση

Χάρη στη συστηματική και άρτια έκδοση του έργου του Πλωτίνου (Εννεάδες), συνέβαλε στην διάδοση της πλωτίνειας φιλοσοφίας. Το έργο του συνολικά άσκησε μεγάλη επιρροή τόσο στη λατινική Δύση όσο και στην ελληνική Ανατολή. Αν και εχθρός του χριστιανισμού, επηρέασε σημαντικά χριστιανούς πατέρες, όπως ο Αυγουστίνος, ενώ η έντονη κριτική που άσκησε στον χριστιανισμό, επέτρεψε στους χριστιανούς να αναπτύξουν επιχειρήματα προκειμένου να εδραιώσουν το δόγμα τους.

Νεοπλατωνισμός και πολιτική: η περίπτωση του Ιουλιανού

Νεοπλατωνισμός και πολιτική: η περίπτωση του Ιουλιανού

Η τελευταία προσπάθεια να αναγεννηθεί ο πολυθεϊσμός κατά...

Σωκρατικές σχολές

Σωκρατικές σχολές

Η προσωπικότητα του Σωκράτη άσκησε ισχυρή επίδραση όχι μόνο...

Η πρόσληψη του Πλάτωνα στη Ρώμη: Κικέρων

Η πρόσληψη του Πλάτωνα στη Ρώμη: Κικέρων

Ο Κικέρων ήταν Ρωμαίος ρήτορας του 1ου αιώνα π.Χ., που...

Ξενοφών και Πλάτων

Ξενοφών και Πλάτων

Ο Ξενοφών, ιστορικός, συγγραφέας και στρατηγός, μας δίνει...