Κατηγορία: Ιστορικά θέματα

Η νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών

Σχολή πλατωνικής φιλοσοφίας που ιδρύθηκε στην Αθήνα, τέλος 4ου ή αρχή 5ου αιώνα μ.Χ., και λειτουργούσε συνεχώς μέχρι το 529 μ.Χ.

Οι διάδοχοι

Από τον 4ο ως τον 6ο αιώνα μ.Χ. η πλατωνική φιλοσοφία ακμάζει σε δύο μεγάλες πόλεις, την Αθήνα και την Αλεξάνδρεια, όπου είχαν ιδρυθεί αντίστοιχα, η νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών και η νεοπλατωνική σχολή της Αλεξάνδρειας. Η πρώτη ιδρύθηκε από τον Πλούταρχο τον Αθηναίο (5ος αι. μ.Χ.) που έγραψε Υπομνήματα στα έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αλλά δεν σώθηκε κανένα έργο του. Ο Πλούταρχος ενδιαφερόταν για τη θεουργία (δηλαδή τον μυστικισμό και τη μαγεία με σκοπό την ένωση της ψυχής με τον θεό) και ο τρόπος σκέψης του επηρέασε τη σχολή Αθηνών για έναν περίπου αιώνα. Μαθητής και διάδοχός του ήταν ο Συριανός από τον οποίο έχει διασωθεί το Υπόμνημά του στα Μετά τα Φυσικά του Αριστοτέλη και δύο έργα ρητορικής. Μαθητής και διάδοχος του Συριανού ήταν ο Πρόκλος, ο πιο σπουδαίος φιλόσοφος στην Αθήνα του 5ου αι. μ.Χ. που έγραψε πολλά έργα. Τον διαδέχτηκε ο μαθητής του ο Μαρίνος που έγραψε τη βιογραφία του δασκάλου του με τίτλο Πρόκλος ή περί ευδαιμονίας. Το έργο αυτό μαζί με τον Βίο του Πλωτίνου που έγραψε ο Πορφύριος είναι φιλοσοφικές βιογραφίες δασκάλου από μαθητή. Στόχος του Μαρίνου ήταν να δείξει ότι ο Πρόκλος ζούσε σύμφωνα με τη νεοπλατωνική φιλοσοφία και εφάρμοζε τη θεουργία. Διάδοχος του Μαρίνου στη Σχολή ήταν ο Ισίδωρος και ακολούθησε ο Δαμάσκιος από τον οποίο σώζονται τα Υπομνήματα στους πλατωνικούς διαλόγους Παρμενίδης, Φαίδων, Φίληβος, καθώς και αποσπάσματα από τον Βίο Ισιδώρου και το Περί αρχών. Το 529 μ.Χ. ο Ιουστινιανός απαγορεύει με διάταγμα τη διδασκαλία της φιλοσοφίας σε όλη τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Ήδη η Σχολή των Αθηνών αποτελεί μια μικρή ομάδα φιλοσόφων που ασχολείται με την ελληνική φιλοσοφία μέσα στο εχθρικό χριστιανικό περιβάλλον (πβ. Αποδημία φιλοσόφων και παρακμή της σχολής των Αθηνών (529 μ.Χ.)).

Βασικά χαρακτηριστικά της σχολής των Αθηνών

Σε αντίθεση με τη νεοπλατωνική σχολή της Αλεξάνδρειας που μελετούσε Αριστοτέλη και ρητορική, η σχολή των Αθηνών μελετούσε μεταφυσική, θεολογία, οντολογία. Η επικοινωνία και οι ανταλλαγές φοιτητών ανάμεσα στις δύο σχολές ήταν συχνές. Οι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι της Αθήνας θεωρούσαν ότι στα έργα του Πλάτωνα βρίσκεται η σοφία όχι μόνο των Ελλήνων αλλά και των λαών της Ανατολής. Ιδίως τα Χαλδαϊκά λόγια θεωρούνταν ιερά γιατί παρουσίαζαν με αινιγματικό τρόπο την ουσία της πλατωνικής διδασκαλίας. Για να ενωθεί η ψυχή με τον θεό επέλεγαν τη θεουργία και όχι τον μυστικισμό του Πλωτίνου. Η Σχολή των Αθηνών θεωρούσε ότι η ποίηση και η φιλοσοφία είχαν σκοπό να φανερώσουν εκείνον τον κόσμο που δεν μπορούν να αντιληφθούν οι ανθρώπινες αισθήσεις. Προσπαθούσαν να βρουν τις αρχές δημιουργίας αυτού του κόσμου που είναι γεμάτος θεούς, δαίμονες, αγγέλους, ήρωες και ψυχές. Χρησιμοποιούσαν τον όρο «Ενάδες», δηλαδή θεότητες που προέρχονται από το Εν (Ένα). Τα εξηγούσαν όλα με βάση τον αριθμό τρία: η πραγματικότητα χωρίζεται σε τρία επίπεδα (Εν, Νους, Ψυχή), τα όντα σε τρία μέρη, και η μεταφυσική σε πέρας-άπειρο-μεικτό.

Η πλατωνική θεολογία

Η πλατωνική θεολογία

Ο πλατωνικός θεός χαρακτηρίζεται από ένα έντονο νοητικό...

Πολέμων

Πολέμων

Αθηναίος φιλόσοφος, μαθητής του Ξενοκράτη, τρίτος στη σειρά...

Πλούταρχος (Βοιωτός)

Πλούταρχος (Βοιωτός)

Συγγραφέας ιστορικών έργων (1-2ος αι. μ.Χ.) που έζησε στη...

Ο μύθος της Ατλαντίδας

Ο μύθος της Ατλαντίδας

Ο πιο διάσημος πλατωνικός μύθος. Παρουσιάζεται στους...