Ο Αρίστιππος από την Κυρήνη (435-355 π.Χ.) εντάσσεται στους σωκρατικούς φιλόσοφους και ανήκε στο στενό σωκρατικό κύκλο. Ασχολήθηκε με την ηθική και υπερασπίστηκε την ηδονή την οποία θεωρούσε σημαντικό συστατικό του αγαθού βίου.

Βίος και έργο

Ο Αρίστιππος από την Κυρήνη (435-355 π.Χ.) της Βόρειας Αφρικής εγκατέλειψε την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με κίνητρο, όπως λέγεται, τη συναναστροφή με τονΣωκράτη. Ήταν μέλος του σωκρατικού κύκλου όπως μαρτυρεί η αναφορά του ονόματός του στον πλατωνικό διάλογο

. Στον διάλογο αυτό ο Φαίδων αναφέρει ότι ο Αρίστιππος δεν ήταν στη συνάντηση στο κελί του Σωκράτη την τελευταία μέρα της ζωής του γιατί έλειπε στην Αίγινα. Μετά το θάνατο του

λέγεται ότι δίδασκε με πληρωμή όπως οι σοφιστές. Δεν γνωρίζουμε ποιες ήταν ακριβώς οι θεωρίες για την ηδονή που μπορούν να αποδοθούν στον Αρίστιππο. Ούτε είναι εξακριβωμένο εάν ήταν αυτός που ίδρυσε την σχολή στην Κυρήνη ή ο εγγονός του Αρίστιππος ο νεώτερος. Σε αντίθεση με άλλους σωκρατικούς φιλοσόφους δεν σώζονται έργα ή αποσπάσματα έργων του, γεγονός που ενισχύει την αβεβαιότητα σχετικά με τις θέσεις του και τη φιλοσοφία του.

Βασικά χαρακτηριστικά της φιλοσοφίας του

Ο Αρίστιππος ασχολήθηκε κυρίως με την ηθική. Ήταν υπέρμαχος του ηδονισμού, της θέσης εκείνης δηλαδή που θεωρεί την ηδονή (απόλαυση) υπέρτατο σκοπό της ανθρώπινης ζωής. Υπάρχουν δύο πιθανοί τρόποι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες που έχουμε, με τους οποίους ο Αρίστιππος προσεγγίζει την ηδονή. Σύμφωνα με τον πρώτο η ηδονή ταυτίζεται με την σωματική απόλαυση. Η ηδονή σε αυτή την περίπτωση προέρχεται από την κίνηση της σάρκας και διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα τη βιώνουμε. Σύμφωνα με το δεύτερο τρόπο προσέγγισης, η ηδονή αποτελεί στοιχείο της ευδαιμονίας (ευτυχίας). Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία η ευτυχία δεν είναι άθροισμα επιμέρους σωματικών απολαύσεων. Η ευτυχία επιτυγχάνεται όταν κάποιος είναι σε θέση με τη χρήση του λόγου να προσαρμόζεται στις περιστάσεις και τις μεταβολές της ζωής και να θέτει περιορισμούς ή προτεραιότητες στις επιθυμίες του. Οι σωματικές ηδονές επιδιώκονται μόνο όταν δε θέτουν σε κίνδυνο την αυτοκυριαρχία του ατόμου. Η αντίληψη της αυτοκυριαρχίας απέναντι στις ηδονές είναι συνδεδεμένη με την σωκρατική αντίληψη για την αρετή. Παρατηρούμε συνεπώς ότι ο Αρίστιππος είχε μια θετική αντιμετώπιση απέναντι στις ηδονές σε σχέση με άλλους μαθητές του Σωκράτη. Πρέπει όμως να είμαστε προσεκτικοί και να μη εξισώνουμε την ηδονή με τις ζωώδεις σωματικές απολαύσεις. Πολλές από τις σωματικές απολαύσεις του Αρίστιππου αφορούσαν πιο σύνθετες καταστάσεις και προτιμήσεις.

Δημόκριτος (και Πλάτων)

Δημόκριτος (και Πλάτων)

Ο τελευταίος προσωκρατικός φιλόσοφος, ο εισηγητής της...

Μαθηματικός πλατωνισμός

Μαθηματικός πλατωνισμός

Ο μαθηματικός πλατωνισμός είναι σχολή της φιλοσοφίας των...

Πλάτων και γλώσσα

Πλάτων και γλώσσα

Ο Πλάτων προβληματίστηκε για το ζήτημα της γλώσσας και τη...

Τα έργα του Πλάτωνα -  εξελικτικές θεωρίες

Τα έργα του Πλάτωνα - εξελικτικές θεωρίες

Το σύνολο των έργων του Πλάτωνα έχει διασωθεί σε αρίστη...