Κατηγορία: Αρχαιολογικοί χώροι

Πορτραίτα του Πλάτωνα

Η εικόνα που έχουμε για την μορφή του Πλάτωνα διαμορφώνεται από ένα πλήθος ρωμαϊκών αντιγράφων που φαίνεται ότι όλα αναπαράγουν το χαμένο σήμερα πορτραίτο του φιλοσόφου, έργο του γλύπτη Σιλανίωνος. Κύριο χαρακτηριστικό του πορτραίτου είναι το ευρύ μέτωπο, τα κοντά μαλλιά, η μακριά γενειάδα και η σοβαρή στοχαστική έκφραση του προσώπου.

Η μορφή του Πλάτωνα αποτυπώθηκε σε ένα πλήθος ρωμαϊκών αντιγράφων που το πρωτότυπό τους φαίνεται να ανάγεται στα μέσα περίπου του 4ου αι. π.Χ. Τα ρωμαϊκά αντίγραφα που απεικονίζουν τον Πλάτωνα συχνά χωρίζονται από τους μελετητές σε δύο βασικές ομάδες: στον λεγόμενο «Κύριο τύπο» και τον «Tύπο Βασιλείας-Holkham Hall». Η διαφορά μεταξύ των δύο τύπων εντοπίζεται στον διαφορετικό χειρισμό της κόμης. Και οι δύο αυτοί τύποι ωστόσο φαίνονται να κατάγονται από ένα κοινό πρότυπο, ίσως το έργο του Σιλανίωνος, το μόνο πορτραίτο του Πλάτωνα που γνωριζουμε φιλολογικά.

Η εικόνα που μπορούμε να έχουμε σήμερα για το έργο του Σιλανίωνος αποτυπώνεται καλύτερα ίσως στο ρωμαϊκό αντίγραφο της εποχής του αυτοκράτορα Τιβερίου, το οποίο εκτίθεται στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Το πορτραίτο διακρίνεται για το χαρακτηριστικά πλατύ μέτωπο, τα μάτια- το ένα κοντά στο άλλο- και την σοβαρή στοχαστική έκφραση. Ο φιλόσοφος παριστάνεται σε ώριμη ηλικία, αλλά όχι γέρος. Η ύψους μόλις 15 εκ. χάλκινη προτομή του φιλοσόφου στις Κρατικές Συλλογές του Kassel εμπλουτίζει σε μεγάλο βαθμό την κατανόησή μας για το αρχικό πορτραίτο του Πλάτωνα. ο φιλόσοφος έχει γαμψή μύτη και το κεφάλι του έχει κλίση προς τα επάνω, ενώ το χιτώνιο πέφτει πάνω στον αυχένα και τους ώμους του. Ο Πλάτωνας παρουσιάζεται ως ένας ώριμος άνδρας με μαλλιά είναι κομμένα σε κοντές τούφες, και με μακριά φροντισμένη γενειάδα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των αντιγράφων είναι η σοβαρή έκφραση του προσώπου, η οποία δημιουργείται κατά κύριο λόγο από τις δύο οριζόντιες γραμμές στο μέτωπο και τα φρύδια που σμίγουν μεταξύ τους , σχηματίζοντας δύο κοντές κάθετες γραμμές πάνω από την ράχη της μύτης.

Το κατά πόσον η εικόνα του Πλάτωνα δια μέσου των ρωμαϊκών αυτών αντιγραφών αποτυπώνει την όψη που πραγματικά είχε ο φιλόσοφος πρέπει να συμπεριλάβουμε και μια αναφορά του Αθήναιου για τον κωμικό ποιητή Έφιππο, σύγχρονο του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος διακωμωδώντας τον Πλάτωνα γράφει ότι ένας από τους μαθητές του Πλάτωνα είχε κοντοκουρεμένα μαλλιά και μακριά γενειάδα. (11.509 c-d).  Η εμφάνιση του Πλάτωνα παρέπεμπε περισσότερο στην εικόνα ενός ευγενούς Αθηναίου πολίτη, ενδεχομένως με επιτηδευμένα κομψή εμφάνιση- στοιχείο ίσως που τον τοποθετεί εγγύτερα στην αριστοκρατική τάξη. Δυστυχώς δεν έχει σωθεί κάποιο αντίγραφο του σώματος που να ανήκει στο πορτραίτο του Πλάτωνα, αν και μπορούμε να υποθέσουμε ότι η στάση του σώματός του θα ήταν κάπως παρόμοια με εκείνη του Σωκράτη, όπως έχει αποτυπωθεί σε ένα αγαλμάτιο του Βρετανικού Μουσείου. Ο φιλόσοφος παριστάνεται όρθιος φορώντας ιμάτιο τυλιγμένο γύρω από το κορμί του με κίνηση και στα δύο χέρια του. ντιστοίχως με τον τρόπο διδασκαλίας τουΑριστοτέληκαιάλλωνφιλοσόφωντηςΚλασικής περιόδου, ​​ο τρόπος διδασκαλίαςτου Πλάτωνα περιελάμβανε πολλή φυσική κίνηση.

Τριάκοντα τύραννοι

Τριάκοντα τύραννοι

Οι Τριάκοντα ή Τριάκοντα τύραννοι, όπως είναι σήμερα...

Καππαδόκες και πλατωνισμός

Καππαδόκες και πλατωνισμός

Η σκέψη των Καππαδοκών χριστιανών στοχαστών του 4ου αι....

Νεότερες εκδόσεις του πλατωνικού έργου

Νεότερες εκδόσεις του πλατωνικού έργου

Η έκδοση και ο σχολιασμός των πλατωνικών κειμένων κατά τον...

Χριστιανοί νεοπλατωνικοί υπομνηματιστές

Χριστιανοί νεοπλατωνικοί υπομνηματιστές

Χριστιανοί δάσκαλοι στη νεοπλατωνική σχολή της...