Κατηγορία: Ιστορικά θέματα

Η νεοπλατωνική σχολή της Αλεξάνδρειας

Νεοπλατωνική σχολή φιλοσοφίας από τα μέσα του 5ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 7ου αιώνα μ.Χ. Εκεί διδάσκονταν κυρίως τα έργα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη σε μαθητές Χριστιανούς και Εθνικούς (=Έλληνες που πίστευαν στο αρχαίο δωδεκάθεο).

Ο όρος «σχολή» δηλώνει ένα ρεύμα σκέψης με κοινά χαρακτηριστικά ή μία ομάδα ανθρώπων που παρακολουθεί τα μαθήματα ενός δασκάλου. Προφανώς, μια οργανωμένη σχολή διαθέτει ένα πρόγραμμα σπουδών που ακολουθούν οι μαθητές της. Από τη «σχολή της Αλεξάνδρειας» πέρασαν οι φιλόσοφοι που έδρασαν από τον 5ο-7ο αιώνα μ.Χ.

Βασικοί εκπρόσωποι

Πρώτος εκπρόσωπος της νεοπλατωνικής σχολής της Αλεξάνδρειας θεωρείται ο Ερμείας (5ος αι.). Διδάχτηκε φιλοσοφία στη νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών από τον Συριανό και ήταν συμμαθητής του Πρόκλου. Στη συνέχεια, δίδαξε πλατωνική φιλοσοφία στην Αλεξάνδρεια. Οι γιοι του, Αμμώνιος και Ηλιόδωρος, φοίτησαν στη νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών με δάσκαλο τον Πρόκλο. Μετά το τέλος των σπουδών τους επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια όπου ο Αμμώνιος ανέλαβε επικεφαλής της σχολής. Μαθητές του υπήρξαν οι πιο γνωστοί νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι αλλά και ο Χριστιανός Ιωάννης Φιλόπονος, ο Ολυμπιόδωρος, ο Δαμάσκιος που αργότερα έγινε επικεφαλής στη νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών, ο Σιμπλίκιος και άλλοι.

Πρόγραμμα σπουδών και υπομνήματα

Η σχολή ακολουθούσε ένα συγκεκριμένο συστηματικό πρόγραμμα σπουδών φιλοσοφίας από την εποχή που ήταν επικεφαλής ο Αμμώνιος. Το πρόγραμμα ξεκινούσε με τη μελέτη της Εισαγωγής του Πορφύριου, συνέχιζε με τη διδασκαλία της αριστοτελικής φιλοσοφίας και τη μελέτη του έργου Κατηγορίες, και ολοκληρωνόταν με την πλατωνική φιλοσοφία που θεωρούταν το υψηλότερο επίπεδο της φιλοσοφίας.

Οι φιλόσοφοι της σχολής έγραψαν «υπομνήματα» (=σχόλια) σε έργα του Πλάτωνα: ο Ερμείας έγραψε υπόμνημα στον Φαίδρο, ο Αμμώνιος ίσως έγραψε υπόμνημα στον Γοργία και σχόλια στον Θεαίτητο (αλλά δεν σώθηκε τίποτα) και ο Ολυμπιόδωρος έγραψε υπομνήματα − που σώθηκαν − στους διαλόγους Αλκιβιάδης, Γοργίας, Φαίδων.

Η διδασκαλία της σχολής

Στόχος του προγράμματος σπουδών της σχολής της Αλεξάνδρειας ήταν να δείξει την αρμονία μεταξύ της φιλοσοφίας του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Αυτό φαίνεται για παράδειγμα στα υπομνήματα που έγραψε ο Ολυμπιόδωρος ο οποίος προσπάθησε να συνδυάσει τον πλατωνισμό με τον χριστιανισμό.

Επειδή στην αρχή του προγράμματος σπουδών μελετούσαν Αριστοτέλη, είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι έδιναν έμφαση στον Αριστοτέλη παρά στον Πλάτωνα, αλλά αυτό δεν ισχύει. Η σχολή της Αλεξάνδρειας δεν είχε τις ίδιες απόψεις για τη νεοπλατωνική φιλοσοφία όπως η σχολή της Αθήνας: οι Αλεξανδρινοί φιλόσοφοι δέχονταν τον απλό διαχωρισμό των όντων (Εν, Νους, Ψυχή) του Πλωτίνου και όχι το περίπλοκο σύστημα του Πρόκλου.

Οι πηγές που έχουμε για τον πλατωνισμό της σχολής της Αλεξάνδρειας είναι λίγες και ασαφείς. Η μόνη ασφαλής πηγή είναι τα υπομνήματα που έγραψε ο Ολυμπιόδωρος στα πλατωνικά έργα.

Χριστιανισμός και Πλατωνισμός

Χριστιανισμός και Πλατωνισμός

Η σχέση χριστιανισμού και πλατωνισμού, αποτελεί ένα τα...

Πλάτων (βίος και έργο)

Πλάτων (βίος και έργο)

Ο Πλάτων, ο πιο πιστός μαθητής του Σωκράτη, έγραψε...

Ίδρυση πλατωνικής Ακαδημίας στη Φλωρεντία από τους Μεδίκους

Ίδρυση πλατωνικής Ακαδημίας στη Φλωρεντία από τους Μεδίκους

Την πλατωνική Ακαδημία της Φλωρεντίας ίδρυσαν οι εύποροι...

Θουκυδίδης και Πλάτων

Θουκυδίδης και Πλάτων

Ο Πλάτων πουθενά δεν αναφέρεται στον Θουκυδίδη αλλά είμαστε...