Κατηγορία: Φιλοσοφικές θεωρίες

Πλάτων και Στωικισμός

Η επίδραση των πλατωνικών διαλόγων στους τρεις κλάδους της στωικής φιλοσοφίας κατά την πρώιμη περίοδο του Στωικισμού.

Η γενική επίδραση του Πλάτωνα στην πρώιμη Στοά

Οι φιλόσοφοι της πρώιμης Στοάς, ο Ζήνων, ο Κλεάνθης και ο Χρύσιππος, επηρεάστηκαν από τους πλατωνικούς διαλόγους. Σε κάποιες περιπτώσεις διατύπωσαν τις δικές τους θέσεις σε αντίδραση σε αυτές του Πλάτωνα, ενώ σε άλλες φαίνεται ότι ακολούθησαν πλατωνικές θέσεις. Οι Στωικοί και έδειξαν ενδιαφέρον για θέματα που ανέπτυξε ο Πλάτων στου διαλόγους του, αλλά και αποφάσισαν να αναπτύξουν ακόμη περισσότερο θέσεις που ο Πλάτων φάνηκε ότι είχε εγκαταλείψει.

Η επίδραση στη στωική κοσμολογία

Οι στωικοί είχαν διαβάσει τον Τίμαιο και αποδέχτηκαν πολλές από τις απόψεις που εκφράζει εκεί ο Πλάτων. Οι στωικοί θεωρούσαν τον κόσμο ως ένα ζωντανό οργανισμό που δημιούργησε ένας έλλογος και προνοητικός θεός. Σε αντίθεση όμως με τον Τίμαιο όπου ο Θεός είναι υπερβατικός, βρίσκεται δηλαδή έξω από τον κόσμο που δημιουργεί, στους στωικούς ο θεός είναι εμμενής, βρίσκεται δηλαδή μέσα στον κόσμο. Η επίδραση στη στωική οντολογία Στην οντολογία των Στωικών υπάρχουν επίσης σημάδια της επίδρασης του Πλάτωνα. Για παράδειγμα αποδέχονται την αρχή που συναντάμε στον πλατωνικό διάλογο Σοφιστή, σύμφωνα με την οποία η ύπαρξη ενός όντος χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι είναι σε θέση να ενεργεί (να κάνει κάτι) σε κάτι άλλο και να πάσχει (να δέχεται δηλαδή την ενέργεια) από κάτι άλλο.

Η επίδραση στη στωική ηθική

Στην ηθική οι Στωικοί ακολούθησαν τη θεωρία των τεσσάρων βασικών αρετών (σοφία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη, ανδρεία), όπως αυτή παρουσιάζεται στο τέταρτο βιβλίο της πλατωνικής Πολιτείας. Σε αντίθεση όμως με τον Πλάτωνα, που είχε δώσει πολλές απαντήσεις στα ερωτήματα που είχε θέσει, οι Στωικοί υποστήριζαν σταθερά ότι η αρετή είναι μόνο γνώση. Επίσης απέρριπταν την πλατωνική άποψη ότι το αγαθό μπορεί να βρεθεί και αλλού εκτός από την αρετή, όπως για παράδειγμα την υγεία.

Η επίδραση στη στωική πολιτική

Στην πολιτική η αντιπαράθεση μεταξύ Στωικών κα Πλάτωνα γίνεται ιδιαίτερα έντονη. Ο Ζήνων στο έργο του Πολιτεία ασκεί έντονη κριτική στον Πλάτωνα. Ο Ζήνων παρουσιάζει ένα μοντέλο κοινωνίας όπου οι ενάρετοι άνδρες και γυναίκες θα ζούσαν μια απλή και ασκητική ζωή. Φυσικά και ο Πλάτων είχε αμφισβητήσει τα πολιτικά συστήματα της εποχής του, αλλά η αμφισβήτηση του Ζήνωνα φαίνεται ότι υπήρξε πιο έντονη και ριζοσπαστική.

Η επίδραση στη στωική θεωρία της γνώσης

Στο επίκεντρο της θεωρίας της γνώσης των Στωικών βρίσκεται η έννοια της αισθητηριακής εντύπωσης (φαντασία). Πιστεύουν δηλαδή οι Στωικοί ότι η γνώση προέρχεται από εικόνες των πραγμάτων που υπάρχουν στον κόσμο τις οποίες λαμβάνουμε μέσω των αισθήσεων και αποτυπώνονται στην ψυχή. Ο ορισμός της αισθητηριακής εντύπωσης ακολουθεί τον τρόπο που την ορίζει και ο Πλάτων στον Θεαίτητο. Εκεί η αισθητηριακή εντύπωση παρουσιάζεται ως αποτύπωμα στην ψυχή την οποία παρομοιάζει με ένα κομμάτι κερί. Επίσης, τόσο ο Πλάτων όσο και η Στωικοί, θεωρούσαν τη μνήμη ως μια αποθήκη αισθητηριακών εντυπώσεων.

Κρατύλος

Κρατύλος

Σωκρατικός διάλογος με θέμα τη γλώσσα και τα ονόματα των...

Μποναβεντούρα (Bonaventure)

Μποναβεντούρα (Bonaventure)

Ο Μποναβεντούρα ήταν Ιταλός θεολόγος (13ος αιώνας) που...

Ιταλική Αναγέννηση και πλατωνισμός

Ιταλική Αναγέννηση και πλατωνισμός

Χαρακτηριστικό της ιταλικής Αναγέννησης (14ος-16ος αιώνας)...

Η δικαιοσύνη στον Πλάτωνα

Η δικαιοσύνη στον Πλάτωνα

Η δικαιοσύνη είναι βασική έννοια στην ηθική και πολιτική...